Претседателот на Владата на Република Македонија, Зоран Заев денеска се обрати пред членовите на Уставната Комисија на Собранието на Република Македонија пред почетокот на амандманската расправа за измени на Уставот.
Обраќањето на премиерот Заев ви го пренесуваме во целост:
Почитуван Претседател на Уставната Комисија во Собранието на Република Македонија,
Почитувани пратеници,
Како што сте веќе информирани, Владата на Република Македонија, го утврди текстот на Нацрт-амандманите на Уставот на Република Македонија, и го достави до Собранието на Република Македонија.
Максимално транспарентно и одговорно, веднаш после одлуката на Владата за оваа иницијатива, нацрт амандманите беа достапни за целата јавност во Република Македонија.
На оваа постапка на Владата на Република Македонија, ѝ претходеше еден транспарентен консултативен процес со парламентарното мнозинство во Собранието, вклучувајќи ја и новата пратеничка група на ВМРО-ДПМНЕ и Коалицијата за подобра Македонија.
За текот и деталите од овие консултации, повторно во духот на транспарентноста, јавноста беше редовно информирана.
Почитувани пратеници,
Дозволете ми уште еднаш да истакнам дека во иницијативата за измени на Уставот на Република Македонија, согласно Договорот од Преспа - нема ништо спорно.
Предложените нацрт амандмани се во согласност со меѓународно право, и со меѓународните стандарди за човековите слободи и права и особено со интересите на Република Македонија и нејзините перспективи во евро-атлантските интеграции.
Оттаму нацрт амандманите ја заслужуваат поддршка од сите пратеници, во име на интеграцијата на Македонија во НАТО и ЕУ, и во име на новата политичка реалност на пријателство со Република Грција.
Почитувани пратеници,
Владата на Република Македонија на Собранието му предлага на усвојување текст на нацрт за четири амандмани:
1. Амандман 33: Во Уставот ќе се вметне придавката „Северна“ пред „Македонија“. Името на државата во уставот ќе биде „Република Северна Македонија“, наместо „Република Македонија“, односно „Северна Македонија„ наместо „Македонија“.
Ова е географски прецизно македонско име. Македонија останува, а се додава придавката Северна, секаде освен во член 36, бидејќи таму зборот Македонија се спомнува во политички контекст, а не како име на нашата држава.
2. Амандман 34: Во Преамбулата „одлуките на АСНОМ“ се заменуваат со „Прогласот од Првото заседание на АСНОМ до македонскиот народ за одржаното заседание на АСНОМ“ и се додаваат зборовите “Охридски Рамковен Договор“
АСНОМ не се брише во Преамбулата. Напротив, АСНОМ сега ќе се спомнува два пати. Со предложениот амандман со делот за АСНОМ се појаснува дека се повикуваме на ПРАВНИТЕ РЕШЕНИЈА кои се содржани во Прогласот на АСНОМ.
Прогласот е каталог на ПРАВНИТЕ РЕШЕНИЈА кои се темел на нашата државност. АСНОМ донел 9 решенија, кои се сумарно наброени во Прогласот, а тие се:
1. Решение на АСНОМ како врховно, законодавно и извршно народно претставничко тело и највисок орган на државната власт на Демократска Македонија.
2. Декларацијата на АСНОМ за основните права на граѓанинот на демократска Македонија
3. Решение на АСНОМ за воведување на македонскиот јазик за службен јазик во македонската држава
4. Правилник за работа на АСНОМ
5. Решение на АСНОМ за формирање Законодавна комисија при Президиумот на АСНОМ
6. Решение на АСНОМ за формирање на Државна комисија за утврдување на престапите на окупаторите и нивните соработници
7. Решение на АСНОМ за одобрување на решенијата, наредбите и задолженијата издадени од Главниот штаб на НОВ и ПОМ и Иницијативниот одбор за свикување на АСНОМ
8. Решение на АСНОМ за оддавање признание и благодарност на Народноослободителната војска
9. Решение на АСНОМ за прогласување на Илинден - 2 Август за народен државен празник на македонската држава
Местото и значењето на АСНОМ во државно-правната традиција е потврдено и засилено. Освен ПРАВНИТЕ РЕШЕНИЈА, на АСНОМ е донесен и Манифест како политичка декларација. Во него има делови кои ги повикуваат Македонците од Бугарија и Македонците од Грција да се ослободат од поробените територии во Бугарија и Грција.
Манифестот останува како важен политички документ да биде дел од нашата историја, но во Преамбулата ќе биде појаснето дека темелите на државноста ги лоцираме во ПРАВНИТЕ РЕШЕНИЈА на АСНОМ, а не на политичките декларации кои биле дадени во тој момент во 1944 година, а кои би можеле да се протолкуваат како аспирации кон територии на нашите соседи.
Внесувањето на името на Охридскиот Рамковен Договор (ОРД) во Преамбулата е логично и неспорно. Најважните делови од ОРД се веќе инкорпорирани во Уставот на РМ во 2001 година. Уставот е темелно променет заради ОРД. До сега има 32 амандмани на Уставот, а 14 од нив произлегуваат од ОРД.
ОРД помогна да се зачува мирот во 2001 година, и даде можности државата да се развива како Едно општество за сите. Тој е важен документ за сите заедници во државата. Единствено нешто што го немаше во Уставот е името на Охридскиот Рамковен Договор, и сега само ќе се потврди историското значење на тој документ за нашата држава.
3. Амандман 35. Во членот 3 ќе се додаде реченицата “Републиката го почитува суверенитетот, територијалниот интегритет и политичката независност на соседните држави„.
Со внесувањето на оваа реченица во член 3 даваме дополнителни гаранции дека нашите граници со соседите се трајни и неменливи.
4. Амандман 36. Со овој амандман ќе се преформулира сегашниот член 49, и во него ќе стои дека Република Македонија го штити, гарантира и негува историското и културното наследство на македонскиот народ.
Исто така, со амандманот се гарантира заштита на правата и интересите на државјаните кои живеат или престојуваат во странство и унапредување на нивните врски со татковината.
Во амандманот е пропишано дека Републиката се грижи и за припадниците на македонскиот народ кои живеат во странство, без тоа да значи мешање во суверените права на други држави и во нивните внатрешни работи.
Со новата формулација на член 49 се даваат гаранции за заштита на македонскиот идентитет. Идентитетот на Македонскиот народ е заштитен. Нема да има никакви промени во идентитетот. Се внесува обврска во Уставот за заштита и негување на македонскиот идентитет.
Воедно останува грижата за сите Македонци кои живеат надвор од државата, како и за сите државјани кои живеат или престојуваат во странство. Врските со дијаспората ќе се негуваат и унапредуваат.
Внесувањето на дополнителна заштита на македонскиот идентитет, не е на сметка на другите заедници. Во претходниот член 48, веќе има силни гаранции за идентитетот на заедниците. Апелирам да се прочита Членот 48.
Почитувани пратеници,
Процесот на уставните измени со предложените амандмани треба да заврши со Одлука за измена на Уставот што ќе ја донесе Собранието со двотретинско мнозинство гласови од вкупниот број пратеници.
Во одлуката ќе пишува дека “Овие амандмани се составен дел на Уставот на Република Македонија и влегуваат во сила со денот на влегување во сила кога Грција ќе ги спроведе своите обврски“. Грција мора во ист ден да ги ратификува Конечната спогодба за решавање на спорот со името и Протоколот за нашето членство во НАТО.
Можам слободно да кажам дека желба на Грција е да биде прва земја, членка на НАТО, која што ќе го ратификува Договорот, односно Протоколот за членство во НАТО за Република Македонија.
Ова е дополнителна заштита за нас. Доколку Грција не ги исполни своите обврски, тогаш НЕМА ДА ВАЖАТ измените на Уставот.
Ова е гаранцијата што впрочем беше побарана и од собраниската говорница кога се одлучуваше дали да се отвори овој процес, а другите предлози што се апсолутно прифатливи, ќе бидат внесени во Уставниот закон како паралелен процес на уставните измени. Пред сè мислам на внатрешната имплементација во делот на новото уставно име.
Останувам на мојот збор дека и понатаму останува отворената понуда за инклузивност и во оваа фаза, секако во духот на Договорот од Преспа.
Убеден сум дека Собранието на Република Македонија, како законодавен дом, е институцијата, а пратениците се народните избраници, кои ќе го спроведат процесот за уставни измени СЛЕДЕЈЌИ ГО ИНТЕРЕСОТ НА ГРАЃАНИТЕ.
Пратениците си тие кои со поддршката на оваа иницијатива, всушност, ќе покажат дека ја поддржуваат иднината на Македонија во согласност со волјата на граѓаните, по сопствено убедување.
Останувам достапен низ целата оваа дебата за инклузивен процес со пратениците зашто сите се свесни дека оваа шанса не треба да ја пропуштиме. Сите знаеме колку е сериозен и чувствителен процесот, и колку е важен за иднината на Македонија.
