Критики се потребни, но не и чист популизам (видео)
Индустриските зони ќе се поврзат со нови автопатишта, се најавуваат странски инвестиции, индустриското производство расте, а се намалува трговскиот дефицит, па какви се очекувањата, можно ли е видно зголемување на стапката на пораст ако се земат предвид и најавените инвестиции?
Пешевски: Би требало, и премиерот најави, а и од директните контакти што ги имам, како одговорен во тој дел, можам да потврдам дека очекуваме голем број компании да донесат позитивна одлука оваа година. Но токму намалувањето на трговскиот дефицит и порастот на индустриското производство во голема мера е резултат на тоа што го правевме изминатите години во делот на привлекувањето странски директни инвестиции, без разлика дали се во слободните економски зони или надвор од нив бидејќи најголемите работодавци се надвор од нив, а сето тоа придонесува за многу значително зголемување на извозот и со тоа за намалување на трговскиот дефицит. Но наша крајната цел, секако, е создавањето нови работни места бидејќи, индиректно, тоа е тоа што ја решава економијата, тоа е тоа што доведува до поголеми стапки на пораст. Конкретно, на прашањето дали очекувам поголем пораст на економијата, одговорот е дека ние секогаш сме внимателни оптимисти и излегуваме со стапки за кои сме прилично сигурни дека ќе ги исполниме, но реално работиме за реалните стапки, тоа што ќе се случува, да бидат поголеми. Кога би требало да направам неофицијална проекција, би рекол дека оваа година очекувам стапка на пораст од 3,5 проценти и очекувам таа да биде меѓу највисоките, ако не и највисока во регионот. Македонија покажа, оваа влада покажа дека, за разлика од другите влади во регионот, знае да излезе на крај со сериозни проблеми и знае во услови на отежната економија во Европа да создаде политика што доведува до економски пораст.
ММФ, односно извршниот директор на ММФ, Мено Снел, излезе со оцена за земјава дека е најамбициозна држава во привлекувањето инвеститори, со даночна и макроекономска стабилност. Колку се значајни, колку Ви значат ваквите оценки?
Пешевски: Секогаш е добро од некој што претставува авторитет на светско ниво да добиете потврда дека тоа што го правите е во вистинска насока. Но ние не го правиме тоа поради оцените од оваа или од таа институција, туку го правиме за инвеститорите реално да ја препознаат Македонија како инвестициска дестинација и реално да дојдат тука. Таа оцена ни е најважна, кога инвеститор ќе донесе одлука да инвестира тука. Но ваквите оцени од вакви авторитети не се први, речиси сите меѓународни финансиски институции, Светската банка, ММФ, ЕБРД неколку пати ги повторуваат овие оценки за Македонија. Но тоа што не може да се види од претставникот на ММФ, на што се базира тоа што се прави, е ставот на владата, ставот на луѓето што работат кон привлекувањето инвестиции. Тоа што се создадени добри макроекономски услови, добри фискални пакети, интензивна кампања за промоција , цела мрежа промотори , многу интензивни роудшоуа и, генерално, ставот на владата кон инвеститорите како кон некој што може да помогне во развојот на државата, значи тој став е тоа што е клучното и што ги прави сите промени. Затоа велиме дека водиме континуирани разговори со сите инвеститори, и со домашните и со странските. Секогаш кога ќе препознаеме можност да подобриме нешто, ние го правиме тоа, не губиме време туку, едноставно, ја подобруваме деловната клима со цел, повторно ќе кажам, привлекување инвестиции за да се отворат нови работни места и да се подигне животниот стандард на нашите граѓани, тоа е нашата конечна цел.
Ги споменувате новите работни места. Воведена е нова владина мерка за ослободување од придонеси на фирмите што ќе вработат лица до 29 години. Каков ефект очекувате од оваа мерка и зошто со неа се опфаќаат само лицата до таа возраст?
Пешевски: Мерката е насочена кон популацијата кај која, реално, процентот на невработеност е поголем отколку кај другите. И ова не е карактеристика само во Македонија. Оваа состојба преовладува во цела Европа, дека кај младата популација степенот на невработеност е поголем. Од тие причини, се решивме да создадеме ваква мерка, иако во разни форми и други се обидувале или предлагале некакви мерки, но оваа мерка беше директно дизајнирана, знам точно како беше дизајнирана, во директни разговори по владините комисии, гледајќи ја статистиката, гледајќи ги можностите на буџетот. Целна група се 45.000 луѓе, толку се невработени до 29-годишна возраст, од кои, кажавме, 25.000 се пасивни, 20.000 се активни баратели на работа. Се разбира, ништо не ги спречува и пасивните да побараат работа. Значи ова треба да се набљудува како еден мал дел од вкупниот мозаик на активности за отворање нови работни места. Ние имаме неколку различни програми во Агенцијата за вработување на Република Македонија, каде што на компаниите што вработуваат млади луѓе или на тие што сакаат да отворат бизнис им се даваат определени поволности, финансиска помош, има програми во Министерството за економија за отворање нов бизнис, кој може и да се засили понатаму и тоа и ќе го правиме , но сакавме да им покажеме на младите дека сме подготвени да одиме понатаму, дека нема да застанеме тука. Се разбира, не постои една мерка што ќе го реши проблемот. Да постоеше таква мерка, сите ќе ја знаеја, ќе ја применуваа и проблемот немаше да постои. Повеќе работи треба да се направат, ова е еден чекор во таа насока, едноставно, да им се олесни на работодавците, да им се намалат трошоците доколку примат млад човек. Тоа не е веднаш, директна придобивка за младиот човек, но е придобивка дека ќе бидат попривлечни на пазарот бидејќи фирмите ќе може да ги вработат со помали трошоци.
Меѓу придобивките за младите, секако, би било и здобивањето искуство со тоа вработување. По разговорот за инвестиции, вработувањето, следува прашање за уште една мерка: влезе во сила Законот за стечајци со кој се обезбедуваат по 7.000 денари за околу 3.000 стечајни работници од државни фирми до пензија. Ист третман бараат и дел од стечајците од приватни фирми.
Пешевски: Сосема е природно за секој што се наоѓа во определена тешка состојба да се обидува да бара решение и кога, на еден начин, луѓето со кои, условно, работеле во слични фирми ќе добијат определена корист од државата, како што е овој надомест, тоа го бараат и тие што работеле во приватни компании. Но, постои суштинска разлика меѓу тоа дали сопственоста на определена компанија е државна или приватна. Кај компаниите во државна сопственост ние како држава за првпат покажуваме одговорниот и велиме не била вината на работниците внатре, владата, државата, има определена вина затоа што овие компании отишле во стечај бидејќи таа како доминантен сопственик требало да назначи управители, директори, менаџерски тим што ќе се грижи за компанијата и таа да не отиде во стечај. Бидејќи се создава една морална одговорност ние пристапивме кон една ваква мерка, но да не заборавиме, ова е мерка со кој се решава проблем што не го создала оваа влада. Значи, проблемот на одење на тие државни фирми во стечај бил на некои други влади претходно, ние велиме иако не сме ние тие што го предизвикале тие компании да одат во стечај, имаме правен континуитет, бидејќи како држава, како влада носиме определена одговорност во континуитет како државен орган. Затоа, за вработените во државните компании што отишле во стечај бидејќи државата била одговорна за нивното управување, предвидуваме еден ваков надомест.
Би настанала комплетна дисторзија во системот доколку истата мерка веднаш се повтори и за компаниите што се во приватна сопственост. Бидејќи ќе може да се доведе во една ситуација некои луѓе што, можеби, намерно ги довеле компаниите во стечај или, пак, во иднина ќе ги доведат во стечај да се повикуваат на една таква мерка и, едноставно, да не постои никаков ризик на пазарот - ќе ја однесете фирмата во стечај, а целиот товар паѓа на државата. Тоа само ќе предизвика финансиски колапс на системот. Но, го разбирам проблемот на луѓето што со години работеле во компании што биле во државна сопственост. Во еден момент тие компании, од 2000 година наваму, преку приватизација завршиле во приватна сопственост, па приватните сопственици ги однеле во стечај. Тој што бил вработен вели: „Добро, јас 20, 25, 30 години работев во компанија што беше во доминантно државна сопственост, не сум јас виновен што приватникот ја однесе во стечај“. Не е исклучено во иднина да се обидеме да најдеме некаква солуција и за нив, но не би сакал да прејудицирам. Бидејќи, сепак, ако се гледа правно-технички, кога тие компании отишле во стечај тие биле приватни компании и приватните сопственици ја имаат одговорноста за судбината на компаниите.
Со ова навлегуваме во делот на прашањата што се однесуваат на домашната политика. Опозицијата постојано ја критикува владината економска политика.
Пешевски: Работа на опозицијата е да критикува во својата борба за власт. Тоа што ние сакаме да им порачаме е да бидат малку попрецизни и подетални во анализата бидејќи со неколку мерки со кои досега излегуваа како предлози, на прв поглед се чинат симпатично и привлечно, но ако се навлезе во анализа ќе се види или дека се нелогични или дека предизвикуваат сериозни импликации врз буџетот за кој нема одговор од каде ќе се најдат тие средства. Не може одговорот на опозицијата да биде чист популизам, сето тоа треба да биде издржано. И во таа насока, добро е што даваат предлози, добро е што критикуваат, во крајна линија, и нас нè прави повнимателни кога ги создаваме мерките, но ми се чини дека би било добро и за нив и за државата малку подетално да влегуваат во анализите, значи за сите дополнителни ефекти што ги предизвикуваат мерките што ги предлагаат.
Во однос на критиките на нашите мерки, доказот е во резултатите. Мерките што ги презема оваа влада привлекуваат инвестиции и зголемување на платите и на приходите, се разбира, состојбата не е идеална, но сè повеќе странски стручњаци, го спомнавме и ММФ, даваат позитивни критики за нашата политика, ние сме прилично сигурни дека тоа што го правиме е во вистинска насока.
Критиките и анализите, фактички, се програмата што ја нуди опозицијата пред граѓаните за враќање на средната класа, па колку се тие вистинска конкуренција на економската програма што ја води владата?
Пешевски: Прво, сè уште ја немаме видено, формално гледано, програмата што ја најавува опозицијата, таа постојано се најавува. Тие се обидуваат да определат целна група, која сакаат да ја привлечат на своја страна како гласачко тело, па од тие причини сакаат да создадат перцепција дека нивните мерки се направени, се насочени кон враќање на, условно кажано, средната класа. Средната класа се враќа со создавање нови работни места. И тоа е тоа што реално ни треба, ако само се базирате на административни мерки, тоа е многу мал дел од равенката. Значи, средната класа ќе се врати со привлекување инвестиции, ќе се врати со отворање нови работни места, со создавање големи инфраструктурни проекти во кои ќе има голем број вработувања, со мерки за стимулирања на туризмот, со мерки за стимулирање на земјоделството... Сето тоа што го правиме ние. Да можеше со две-три административни мерки да поместите некој данок нагоре или надолу и тоа да го реши проблемот, сите ќе го правеа тоа. Сепак, нашата цел е враќање на средната класа, иако јас би рекол дека таа е во процес на враќање, не е целосно загубена во Македонија, а е загубена во периодот кога СДСМ владееше во земјава, но тоа што го правиме како влада е тоа што ќе доведе не само кон враќање на средната класа, туку кон зголемување на приходите, до повисок стандард во целото општество. Тоа е нашата цел. Но легитимно е тие да предлагаат, па народот на избори да оцени кому му верува, кој е тој што ги одржува ветувањата, што е тоа што реално дава резултати. И мислам дека на тоа поле оваа влада, предводена од премиерот Никола Груевски, е неспоредливо подобра од која било влада.
Ги споменавте субвенциите за земјоделството и за туризмот, како ги коментирате обвинувањата на опозицијата дека исплатите на субвенциите и другите буџетски трошења се, всушност, масовно поткупување на гласачите?
Пешевски: Проблемот на опозицијата е што во времето кога владееле немале такви мерки, па сега, од нивен аспект, народно кажано, криво им е што владата создала таква политика со која ги стимулира земјоделците, туристичките работници и низа сектори. И тоа што сме го направиле ние не е направено пред избори, тоа се редовни владини програми, кои се извршуваат преку годината. Исплаќањето на субвенциите е редовна активност, најавена со години однапред. Ние програмата за субвенции како ќе се одвива и со кој интензитет ја имаме објавено уште во 2011 година. Отворете ја програмата на ВМРО-ДПМНЕ, точно знам каде е напишано бидејќи бев еден од координаторите за програмата, знам што стои таму - тоа е тоа што се случува денес. Секоја година. Значи тоа што го пишуваме - тоа и го правиме. Значи тоа што го ветуваме, тоа и го реализираме. И тоа е тоа што им пречи бидејќи некако кај опозицијата сè уште постои таа матрица „дај ние да ветиме нешто пред избори, па ќе видиме дали ќе се реализира“. Ние, сепак, се држиме до тоа што го ветуваме, да го реализираме тоа.
Извор: „Република“
Новинар: Наум Стоилковски
Фото: Ѓорѓи Личовски