Kovaçevski: Me Propozim-buxhetin për kulturë kujdesemi për trashëgiminë kulturore-historike dhe hapim perspektiva për zhvillimin e kulturës

Kryetari i Qeverisë së Republikës së Maqedonisë së Veriut, Dimitar Kovaçevski, së bashku me ministren e Kulturës Bisera Kostadinovska Stojçevska, sot prezantuan Propozim- buxhetin e Ministrisë së Kulturës për vitin 2023.

Kryeministri Kovaçevski theksoi se me Propozim-buxhetin sigurohet vazhdimësia e realizimit të programeve dhe projekteve në institucionet kulturore, pagat e punëtorëve në kulturë, mbrojtja e trashëgimisë kulturore-historike.

Në vazhdim fjalimi integral i Kryeministrit Kovaçevski:

“Kjo Qeveri udhëhiqet nga përcaktimi se cilatdo qofshin sfidat dhe cilido qoftë viti në aspektin e sfidave ekonomike dhe energjetike me të cilat po përballemi, konkretisht sot për shkak të krizës botërore, kultura mbetet prioriteti ynë.
Siguruam vazhdimësinë e realizimit të programeve dhe projekteve në institucionet e kulturës, pagat e punonjësve të kulturës, mbrojtjen e trashëgimisë kulturore-historike dhe në këtë mënyrë buxheti total i propozuar i Ministrisë së Kulturës për vitin 2023 arrin në 61.6 milionë euro.
Gjatë krijimit të Buxhetit për kulturën për vitin 2023, fokusi është në dy qëllime:

- Kujdesi për trashëgiminë kulturore-historike ekzistuese dhe
- Hapja e perspektivave për zhvillimin e kulturës.

Në këtë drejtim, politikat tona të ardhshme për departamentin e kulturës janë paraparë në Buxhetin e vitit të ardhshëm:

-Gjatë vitit që vjen do të rindërtohen të gjitha monumentet dhe memorialet nga Lufta Popullore Çlirimtare, të personave që kontribuan në luftën kundër fashizmit dhe çlirimin e vendit tonë, si dhe të ngjarjeve të ndodhura në NPÇ dhe janë dëshmi e mosbindjes dhe lufta për liri.

Në pjesën e kujdesit për trashëgiminë kulturore-historike ekzistuese, gjegjësisht për rindërtimin e të gjitha monumenteve dhe memorialeve nga NPÇ-ja, do të theksoj se Qeveria ka siguruar mjete nga Buxheti i Republikës së Maqedonisë së Veriut, edhe pse sipas Ligji për memorialet dhe memorialet: për ngritjen, ruajtjen, mirëmbajtjen, mbrojtjen e memorialit është përgjegjësi e komunave, përkatësisht e qytetit të Shkupit.

Prandaj, në mbledhjen e fundit të Qeverisë, e ngarkuam Ministrinë e Kulturës, me afate, që të lidhë marrëveshje/memorandume për bashkëpunim me komunat, për rehabilitimin e monumenteve dhe t'i dorëzojë Qeverisë informacion në të cilin do të merren masat dhe fondet e nevojshme për këtë qëllim.

-Në vitin 2023 do të fillojë rindërtimi dhe rehabilitimi i plotë i Muzeut të Republikës së Maqedonisë së Veriut, ku gjenden ekspozitat etnologjike, arkeologjike dhe historike të shtetit dhe Galeria e Ikonave.

Ky koleksion ikonash është më i madhi i këtij lloji në vend dhe përmban më shumë se 400 ikona, të cilat datojnë nga fillimi i shekullit të 14-të deri në mesin e shekullit të 20-të. Propozim-buxheti parasheh 813 mijë euro për rindërtimin dhe rehabilitimin e këtij objekti, i cili është një pasuri kulturore e mbrojtur dhe një institucion themelor. Në këtë mënyrë siguruam mbrojtjen e tij dinjitoze, siç i ka hije një institucioni të këtij lloji.
- Propozim- buxheti parashikon mbështetje financiare për përfshirjen e të rinjve në kulturë, sepse çdo kulturë zhvillohet në frymën e kohës në të cilën krijohet. 50 mijë euro janë të destinuara për mbështetjen e të rinjve në kulturë. Ata janë e ardhmja e vendit tonë, avangarda, pra e ardhmja e një kulture nacionale dhe meritojnë të motivohen.
- Po hapim edhe institucione të reja nacionale në vend, duke mundësuar shfaqje dhe vepra të rëndësishme kulturore dhe artistike, përveç qytetit të Shkupit, të realizohen edhe në pjesë të tjera të vendit.

Investimet kapitale në kulturë janë paraparë edhe në Propozim-buxhetin për vitin e ardhshëm:
- Mbi 2,3 milionë euro janë planifikuar për vazhdimin e ndërtimit të Teatrit dhe bibliotekës në Tetovë. Është një ndërtesë kapitale në shkallë të gjerë, që nënkupton bashkimin e kulturës në rajonin e Pollogut.

- Për ndërtimin e Teatrit Turk janë planifikuar 2 milionë euro dhe do të jetë një objekt krejtësisht i ri.
-Po ashtu, vazhdojnë aktivitetet ndërtimore në Teatrin e Strumicës, për të cilin janë planifikuar 500 mijë euro.

Me këto investime në teatro, ne ofrojmë zgjidhje të përhershme dhe kushte bashkëkohore për punën e ansambleve teatrore shumë profesionale të Dramës Turke dhe Teatrit të Strumicës, të cilat kanë traditë dekadash, suksese ndërkombëtare dhe janë afirmues të artit skenik maqedonas në brenda dhe jashtë vendit.
Paralelish është siguruar investimi dhe mirëmbajtja aktuale e objekteve të institucioneve nacionale në disa qytete, për të cilat janë planifikuar 625 mijë euro për vitin e ardhshëm.

Janë rritur fondet për energjinë elektrike dhe shërbimet komunale, të cilat do t'i shërbejnë në kohë 64 institucioneve nacionale dhe me këtë po ndihmojmë në tejkalimin e sfidave të krizës ekonomike dhe energjetike në fushën e kulturës.
Me propozimin e Buxhetit për Kulturë kemi rritur mjetet për grante kapitale për njësitë e vetëqeverisjes lokale nga 16 mijë euro në 325 mijë euro.

Edhe krahas krizës ekonomike dhe energjetike, ne kemi siguruar fonde dhe funksionim normal të institucioneve nacionale, në mënyrë që ato të realizojnë programet dhe projektet e planifikuara. Gjithashtu janë planifikuar fonde për të mbështetur përdoruesit e tjerë që e realizojnë kulturën në mënyrë të pavarur. Në total, për këto dy qëllime me Propozim-buxhetin janë parashikuar më shumë se 12.5 milionë euro.
Me mbështetjen, nuk lëmë jashtë katër qendrat ekzistuese kulturore dhe informative: në Sofje, Tiranë, Zagreb dhe Stamboll, Qendrën Kulturore në Nju Jork, si dhe hapjen e qendrave të reja të tilla.

Përveç investimeve në projekte kapitale në fushën e kulturës, ne investojmë edhe në mbajtjen, mbështetjen dhe motivimin e potencialit të kadrovik në kulturë. Dua që punonjësit e kulturës ta dinë se janë planifikuar plotësisht mjete për pagat e punëtorëve të kulturës, diçka që nuk ka qenë praktikë dhe është siguruar me ribalancim. Tashmë fondet e pagave janë paraparë plotësisht në Buxhetin e vitit të ardhshëm.

Në vazhdimësi sigurohen fonde për të mbështetur aftësimin profesional të kuadrove të pakta në art dhe mbrojtjen e trashëgimisë kulturore në fushën e kulturës. Kjo praktikë do të vazhdojë edhe në vitin 2023.

Me vendimet e Qeverisë, me Propozim- buxhetit për vitin 2023, po themelojmë tri institucione të reja nacionale: Muzeu Memorial i Kongresit të Smilevës në Smilevë, “Orkestra Kamerale e Manastirit” në Manastir, “Teatri Muzikor” në Tetovë.

Më lejoni të sublimoj - jo më shpenzime të miliona eurove për monumente në pllaka gipsi, për shifra të diskutueshme dhe për ngjarje që motivojnë përçarje.
Kultura bashkon, nuk duhet të ndajë dhe kjo është veçantia e saj.

Kjo Qeveri investon, duke marrë parasysh rrethanat në të cilat jetojmë, me qëllime të fokusuara dhe gjithëpërfshirëse, në nevojat reale dhe në mbrojtjen dhe promovimin e kulturës autentike maqedonase, në kulturën e pasur të Republikës së Maqedonisë së Veriut, për të cilën ne janë të njohura dhe për shkak të kësaj qasjeje dhe të respektuara - në rajon, në Evropë dhe në botë.

Lexova disa dilema në media, për arsyetimin e investimit në kulturë gjatë një krize botërore ekonomike dhe energjetike dhe në këtë drejtim dua t'ju kujtoj se kultura, gjithmonë dhe në kohët më të vështira gjatë shekujve dhe historisë, ka ruajtur dhe ngritur shpirtin e kombeve . Kështu që po, kështu është edhe sot, ndaj PO ia vlen të kujdesesh dhe të investosh në kulturë! Sepse, siç thuhet në një deklaratë, të shprehur shekuj më parë: “Njeriu i ka borxh kulturës nga vjen, sa është gjallë”.