Kovaçevski: Standard më i mirë jetese dhe investime të reja për rritje ekonomike dhe kushte më të mira për qytetarët dhe kompanitë

Kryeministri Dimitar Kovaçevski me fjalimin hyrës hapi konferencën vjetore me titull: "Sfidat ekonomike në vitin 2023: si ta ruajmë rritjen ekonomike dhe transformimin ekonomik" në organizim të Këshillit për avancimin e arsimit të lartë dhe kërkimeve strategjike në kuadër të Odës Ekonomike të Maqedonisë së Veriut.

Në vazhdim përcjellim fjalimin integral në tërësi.

“Të nderuar anëtarë të Odës Ekonomike të Maqedonisë së Veriut,

I nderuar zëvendëskryeministër Fatmir Bytyqi,

Të nderuar ministra,

Të nderuar përfaqësues të mediave dhe mbi të gjitha të dashur miq,

Kam kënaqësi të madhe të mbaj fjalimin hyrës në konferencën e sotme vjetore historike me titull: "Sfidat e politikave ekonomike në vitin 2023".

Nëse duhet të krahasoj vitin 2022 dhe 2023, do të kisha thënë se 2022 ishte ndoshta më i vështiri në karrierën time profesionale 22-vjeçare.

Por kur do t’i shoh rezultatet në fund të vitit, mënyrën se si jemi përballuar me krizën energjetike dhe ekonomike dhe mënyrën se si kemi krijuar bashkëpunim në bazë ditore me Odën Ekonomike, mund të jem i kënaqur.

Të gjithë keni qenë dëshmitarë se në të gjitha takimet që i kemi pasur me qëllim për t’u përballur me krizën këtu dhe jashtë vendit, mori pjesë edhe kryetari i Odës Ekonomike, të cilit dua t’i falënderohem për bashkëpunimin e tij dhe në këtë mënyrë edhe sektori i biznesit mundej të inspektonte në bazë ditore se cilat janë masat dhe aktivitetet që Qeveria i ndërmerr. Dhe ne mund të kishim gjithashtu, në bazë ditore, rezultate nga sektori i biznesit, që është ajo që është më e nevojshme.

Uroj për organizimin e Konferencës nga Këshilli i avancimit të arsimit të lartë dhe kërkimeve strategjike, këshill që përbëhet nga ekspertë të lartë dhe të udhëhequr nga profesor Bishev, i cili është këshilltar i Kryetarit të Qeverisë dhe i cili sigurisht ka marrë pjesë në përpilimin e masave që kemi marrë gjatë vitit të kaluar dhe të cilat i marrim gjatë këtij viti.

Muaji janari është muaji kur shihen rezultatet e punës së një viti më parë dhe bëhen projeksione për vitin aktual, ndaj besoj se kjo konferencë vjetore do të kthehet në traditë.

Rëndësia e saj është edhe më e madhe sepse në një vend janë bashkuar krijuesit dhe bartësit e politikave ekonomike në njërën anë dhe përfaqësuesit e komunitetit të biznesit nga ana tjetër, me qëllim për të forcuar dialogun publik-privat dhe prezantohen e pikëpamjeve dhe ideve të të dyja palëve.

Kjo është edhe mënyra e punës së Qeverisë që udhëheq unë, të punojë në mënyrë gjithëpërfshirëse, me të gjithë palët e interesuar, të dëgjojë nevojat e qytetarëve, ekonomisë, sepse kjo është mënyra e vetme që bashkë të tejkalojmë këtë krizë më të madhe energjetike që e jetojmë pas Luftës së Dytë Botërore.

Dhe ne do ta mbijetojmë dhe do ta tejkalojmë vetëm duke punuar bashkërisht, me solidaritet, racionalitet, mbështetje për kategoritë e cenueshme të qytetarëve, duke ruajtur vendet e punës dhe duke ruajtur likuiditetin e kompanive.

Jemi përballë një sërë sfidash si ekonomike ashtu dhe politike, agresioni ushtarak mbi Ukrainën dhe me të edhe rritja e çmimeve të energjisë dhe ushqimeve, inflacioni, si dhe nevoja për transformim ndaj energjisë së gjelbër, industrive që nuk ndotin. Vetë situatat e pasigurta e vendosin komunitetin e biznesit natyrisht në një situatë të pafavorshme. Por, komuniteti i biznesit në Republikën e Maqedonisë së Veriut Qeverinë e sheh si partner serioz dhe përmes dialogut të përbashkët do t'i kërkojmë zgjidhjet.

Me ardhjen e kësaj Qeverie, të cilën unë e udhëheq, fokusi ishte një, dhe ai është ekonomia dhe përballja me pasojat e krizës energjetike. Paralelisht, krijojmë plane dhe masa për rritjen e ekonomisë në periudhën afatmesme dhe afatgjatë.

Siç e kam thënë shumë herë, do të përsëris edhe tani – askush nuk do të mbetet vetëm për t'u përballur me këtë krizë më të vështirë ekonomiko- energjetike pas Luftës së Dytë Botërore.

Një numër i madh i masave që realizohen janë edhe kërkesa të Odës Ekonomike të Maqedonisë së Veriut, por edhe të odave tjera ekonomike në vend, për të cilat kryetari Azeski në prezantimet e tij e theksoi këtë fakt.

Me përgjegjësi dhe në kohë ndërhyjmë me masat për ruajtjen e likuiditetit të kompanive. Vetëm në vitin 2022, dy pakot e masave kundër krizës ishin me vlerë mbi 760 milionë euro, pakoja më e madhe për mbështetje shtetërore në rajon.

Duhet të theksoj se kjo Qeveri shkurton shpenzimet joproduktive dhe në kushte të krizës më të madhe i kryen rregullisht obligimet ndaj të gjithë qytetarëve, si dhe ndaj ekonomisë.

Më kujtohen vite në këtë hotel, në këtë sallë, kur komuniteti i biznesit mblidhej pikërisht nga kjo odë ekonomike dhe unë kam marrë pjesë në ato takime dhe kur një ish kryetar të Qeverisë duhej ta prisnim me nga 1 vonesë që të vijë bashkë me MF dhe të na thonë se TVSH-ja nuk do të kthehet dhe për këtë të duartrokitet, sepse nëse nuk duartrokitet atëherë gjerat e tjera nuk do servisoheshin nga shteti. Ato kohëra janë të kaluar.

Vetëm në vitin 2022, kthimi i TVSH-së, do të përfshijë - kthimin e rregullt të TVSH-së në ekonomi dhe kompensimi i borxheve tatimore me kërkesë tatimore për TVSH, arrin në 727.2 milionë euro, që është kthimi më i lartë i TVSH-së në ekonomi që nga pavarësia. Koha kur kthimi i TVSH-së drejt ekonomisë vonohej kaloi, përkundrazi, të dhënave për kthimin e TVSH-së sipas viteve tregojnë se kjo shumë po rritet nga viti në vit. Kthimi i TVSH-së drejt ekonomisë do të thotë mbështetje të likuiditetit dhe konkurrencës së kompanive, dhe është veçanërisht e rëndësishme që ajo të kryhet rregullisht dhe në kohë dhe kjo i jep një siguri kompanive.

Kjo ka një efekt pozitiv në mbajtjen e punës. E njëjta gjë është veçanërisht e rëndësishme në kushtet e krizës, siç ka ndodhur vitet e fundit me pandeminë Covid-19 dhe krizën aktuale energjetike dhe ekonomike. Kjo dinamikë në procesin e rimbursimit të TVSH-së do të vazhdojë edhe në të ardhmen, duke qenë se ky proces do të jetë plotësisht i automatizuar dhe nuk do të varet nga vullneti i askujt apo nga efikasiteti dhe angazhimi i askujt.

Ne i lirojmë kompanitë nga pagimi i TVSH-së kur importojnë gaz natyror dhe energji elektrike, energji termike apo energji për ftohje, që është një lehtësim shtesë prej 26 milionë eurosh, të gjitha për të ruajtur likuiditetin e tyre.

Që nga prilli, ne e subvencionojmë çmimin e tregut të energjisë elektrike me 80 për qind të çmimit real dhe po të mos ishte ky subvencionim, qytetarët do të paguanin pesë herë më të larta se sa paguajnë. E njëjta gjë vlen edhe për 72 mijë kompani në tregun e rregulluar që punësojnë 98% të të punësuarve në shtet.

Ne morëm vendim që shkollat publike fillore dhe të mesme, kompanitë nga industria ushqimore dhe ndërmarrjet publike nga fusha e menaxhimit të ujërave të mund të lidhin kontratë me EMV Shitja dhe të kenë energji elektrike më të lirë. Me këtë vendim tashmë është shënuar ulje e çmimit të bukës së bardhë në disa nga furrat e bukës, si dhe ulje të çmimit të qumështit në disa prej qumështoreve. Duhet pasur parasysh se disa tregje kanë stoqe nga më parë dhe janë me çmime të vjetra. Në periudhën në vijim presim që të ketë ulje shtesë të çmimeve tek prodhuesit e tjerë nga industria e furrës së bukës, qumështit dhe mishit, që presim të jetë sipas marrëveshjes deri në 10 për qind.

Deri më tani, sipas të dhënave nga EMV Shitja, 187 kompani nga industria ushqimore kanë nënshkruar kontrata për energji elektrike të subvencionuar. Me këtë rast dua të apeloj këtu përballë jush, përpara kompanive të përfshira në këto aktivitete, për solidaritet, përgjegjësi dhe racionalitet dhe respekt për atë që është rënë dakord.

Qytetarët dhe ekonomia mund të instalojnë fotovoltaikë në kushte të favorshme dhe më shpejt - deri në 6 kilovat për familjet dhe deri në 40 kilovat për kompanitë, pa procedura administrative dhe pa pritur miratimin e ndërtimit nga pushteti lokal, duke qenë se të gjitha zgjidhjet ligjore dhe rregulloret tashmë janë ndryshuar për të përmbushur këtë premtim që kemi bërë pikërisht 1 vit më parë.

Këto janë vetëm një pjesë e të gjitha masave që kemi marrë deri më tani, të cilat synojnë zbutjen e pasojave të krizës, si dhe të normave të larta të inflacionit. Sigurisht që kujdesi dhe politikat e Qeverisë për të ndihmuar qytetarët dhe ekonominë në këtë krizë më të madhe do të vazhdojnë edhe vitin e ardhshëm dhe kjo reflektohet në Propozim-buxhetin e ri për vitin 2023, i cili është racional dhe i përshtatur për të përballuar sfidat që lidhen me krizën energjetike.

Buxheti i vitit 2023 është buxheti im i parë si Kryeministër dhe personalisht do të përkushtohem që ai të tregojë rezultate, të sigurojë bazën e nevojshme për kalimin drejt rritjes dhe zhvillimit të përshpejtuar ekonomik të shtetit për të arritur më tej normat e dëshiruara dhe të nevojshme prej 5 për qind të PBB-së.

Arka e buxhetit për vitin e ardhshëm është krijuar për të siguruar stabilitet, siguri dhe rritje ekonomike në kushte krize. Nga buxheti total për vitin 2023, 250 milionë euro janë ndarë për masa kundër krizës. Kriza është ende, duke ndryshuar formën dhe dinamikën e saj, duke paraqitur paqartësi dhe sfida të reja, dhe Qeveria është këtu për të dëgjuar të gjitha propozimet e komunitetit të biznesit siç i ka dëgjuar më parë.

Dhe këtë vit fokusi i Qeverisë është të sigurojë kushte për rritjen e investimeve. Synimi ynë është që investimet vendase dhe të huaja të jenë nxitëse të rritjes, të rrisin eksportet, të ulin papunësinë, të rrisin paralelisht pagat dhe të përmirësojnë standardet e jetesës.

Anëtarësimi ynë në NATO krijonë sigurinë e investimeve, përveç kësaj, fillimi i negociatave të para-anëtarësimit me BE-në do të rrisë stabilitetin, do të hapen tregje të reja dhe e gjithë kjo do të thotë mundësi të reja për kompanitë. Bashkimi Evropian është mbështetësi dhe na ndihmonë financiarisht për përballimin e krizës energjetike, të cilën ne të gjithë mund ta dëshmojmë në 2 muajt e fundit të vitit të kaluar. Kësti i parë ishte në vlerë prej 80 milionë eurosh, i cili u përdor për mbështetje buxhetore në vend deri në vitin 2022.

Për komunitetin e biznesit rëndësi të madhe kanë investimet kapitale, për të cilat janë ndarë 800 milionë euro. Vitin 2022 e mbyllëm me nivelin më të lartë të investimeve kapitale ndonjëherë në vlerë absolute që nga pavarësia e shtetit me 465 milionë euro investime, që natyrisht ka një ndikim pozitiv në ekonominë dhe kompanitë në shtet.

Në vitin 2023 vazhdojmë me projekte infrastrukturore që do të na lidhin brenda vendit, me rajonin dhe me Evropën dhe do të sigurojnë rritje dhe zhvillim më të shpejtë ekonomik në përgjithësi, por edhe kushte më të mira për zhvillimin e kompanive dhe biznesit. Vazhdojmë me ndërtimin e korridorit 8 hekurudhor, ndërtimin e seksioneve kryesore të autostradës, rehabilitimin e rrugëve lokale, vazhdojmë me projektin e gazifikimit të shtetit. Ka përfunduar plotësisht gazsjellësi nga hyrja e interkonjektorit nga Bullgaria në Manastir. Po ashtu vazhdojmë me investime kapitale në bujqësi, me të cilat në radhë të parë sigurojmë rritje të prodhimit vendor ushqimor, mbështetje për bujqit si dhe mbështetje për modernizimin e bujqësisë.

Buxheti parashikon vazhdimin e implementimit të ciklit intensiv të investimeve në sektorin e energjisë, i cili duhet të sigurojë një rritje të potencialit total energjetik dhe do të ulë varësinë energjetike të vendit. Prandaj, vëmendje e veçantë i kushtohet kalimit në burimet e ripërtërishme të energjisë si dhe sigurisë energjetike dhe efikasitetit energjetike të vendit.

Këtu më duhet të falënderoj edhe partnerët tanë strategjikë nga BE-ja, por edhe SHBA-të për të gjithë ndihmën që i dhanë Maqedonisë së Veriut në sigurimin e të gjithë energjisë së nevojshme, liberalizimin e tregut të gazit dhe sigurimin e zgjerimit të kapaciteteve me Republikën e Bullgarisë për mundësia e liberalizimit të tregut edhe në këtë seksion.

Në vetëm një vit, në Maqedoninë e Veriut janë ndërtuar mbi 80 megavat termocentrale diellore dhe pritet që deri në fund të vitit 2023, në sistemin energjetik të Maqedonisë të instalohen rreth 300 megavat termocentrale fotovoltaike. Burimet e ripërtërishme janë tashmë një realitet në Evropë dhe vendet evropiane po investojnë shumë në to. Qeveria e Republikës së Maqedonisë së Veriut e pranoi atë realitet dhe miratoi Strategjinë për zhvillimin e energjisë deri në vitin 2040, bazuar në Marrëveshjen e gjelbër evropiane.

Strategjia parashikon ndërtimin e mbi 1500 megavat termocentrale fotovoltaike, mbi 700 megavat termocentrale me erë dhe mbi 500 megavat hidrocentrale të mëdhenj.

Strategjia parashikon ndërtimin e mbi 1500 megavat termocentrale fotovoltaike, mbi 700 megavat termocentrale me erë dhe mbi 500 megavat hidrocentrale të mëdhenj. E gjithë kjo nënkupton kushte për zhvillimin e ekonomisë dhe mundësi për ta kthyer atdheun tonë në një qendër energjie të gjelbër që do të furnizojë vendin, rajonin dhe Evropën me energji të pastër e të gjelbër.

Si person që vjen nga sektori privat dhe pikërisht nga kjo Oda Ekonomike, e di se sa të rëndësishme janë kushtet e drejta të tregut dhe besoj se anëtarësimi në BE është një hap drejt përmirësimit të legjislacionit, si dhe të ekonomisë funksionale të tregut dhe kjo nënkupton shtypjen e ekonomisë gri dhe konkurrencën e pandershme, e cila është një kërcënim për kompanitë që janë në sistemin shtetëror.

Në këtë kontest reforma tatimore i referohet zgjerimit të bazës tatimore mbi dy arsye, përkatësisht reduktimin e ekonomisë gri dhe rishikimin e përjashtimeve tatimore. Qëllimi i kësaj reforme tatimore dhe Koncepti i paraqitur është krijimi i një sistemi tatimor modern që do të jetë më i drejtë, më transparent, më i thjeshtë dhe më cilësor. Qasja në këtë reformë është se nuk ka taksa të reja dhe rritje të normave tatimore, por zgjerim i bazës tatimore. Përsa i përket futjes së taksimit progresiv, i cili ligjërisht duhej të hynte në fuqi më 1 janar 2023, po shtyhet për të arritur drejtësi dhe barazi. Do të zgjidhet një model tjetër, për të cilin do të punohet në periudhën e ardhshme, sigurisht në një debat transparent me ekonominë dhe të gjithë aktorët.

Është pranuar edhe kërkesa e komunitetit të biznesit për lirim nga tatimi mbi fitimin në bazë të riinvestimit të fitimit, duke pasur parasysh situatën aktuale dhe ndikimin e krizës energjetike. Ky argument ishte i pranueshëm në këtë fazë. Në periudhën në vijim mbetet të punohet për një model për të drejtuar fitimin e riinvestuar në mbështetje të efiçencës së energjisë, burimeve të ripërtërishme të energjisë, digjitalizimit, forcimit të kapitalit njerëzor, pra të motivohen investimet aty ku ka zgjidhje më të qëndrueshme. Është një interes strategjik.

Ka nisur edhe reforma në administratën publike, tashmë në Qeveri ka diskutuar konceptin e reformës në administratën publike. 3 ministri janë tashmë pjesë e një pilot për riorganizim dhe reformë, përkatësisht Ministria e Bujqësisë, Pylltarisë dhe Ekonomisë të Ujërave, Ministria e Ekonomisë dhe Ministria e Shoqërisë së Informacionit dhe Administratës, në të cilat tashmë po punohet projekti dhe një organizim i ri do të futet struktura, e gjitha me synimin për rritjen e efikasitetit, uljen e kostos dhe përmirësimin e shërbimeve që administrata ofron për qytetarët dhe ekonominë.

Lufta kundër korrupsionit dhe sundimi i ligjit janë gjithashtu të një rëndësie të madhe për rritjen dhe investimet e reja.

Nuk do të detyrohesha më shumë, vetëm dua të përmend edhe një herë se, si më parë, qeveria është partnere e komunitetit të biznesit, sepse qëllimi ynë i përbashkët është krijimi i kushteve më të mira për qytetarët, kompanitë likuide dhe me rritje të shpejtë, vende pune më të paguara. , dhe për këtë arsye standard më të mirë jetese për të gjithë në vend. Dhe kur keni një vizion, kur keni fokus dhe kur punoni shumë, nuk ka qëllim të paarritshëm.

Çdo sfidë është gjithashtu një mundësi për të qenë më të mirë në atë që bëjmë dhe vetëm së bashku me komunikim të hapur, me sugjerime konstruktive, mund të ndërtojmë një shoqëri të begatë.

Faleminderit dhe ju uroj një konferencë të suksesshme”.