“Investimet e Qeverisë në transformimin e gjelbër të vendit lëvizin në tre drejtime, të cilat do të sigurojnë pavarësinë energjetike  nacionale.

E para është lidhja dhe diversifikimi i burimeve të energjisë për vendin. Maqedonia e Veriut aktualisht ka vetëm një burim gazi, ai është përmes Republikës së Bullgarisë, po investohet në një gazsjellës të ri nga Republika e Greqisë, si dhe një gazsjellës tjetër nga Republika e Bullgarisë”, tha Kryeministri Dimitar Kovaçevski në panelin e sotëm "Maqedonia e Veriut si qendër e energjisë së gjelbër - si të shndërrohet kriza në mundësi" në kuadër të konferencës vjetore "Viti i mundësive të reja".

Si segmentin e dytë të investimeve, kryeministri tregoi burimet e ripërtëritshme të energjisë. Përveç fotovoltaikëve, që janë investimi dominues i kompanive gjatë kësaj periudhe, investimet janë bërë edhe në hidrocentrale të vogla, në termocentrale me erë, në termocentrale të biogazit.

“Mbi 150 megavat burime të ripërtëritshme të energjisë janë instaluar vitin e kaluar, duke furnizuar me energji elektrike rreth 67,000 familje. Për më tepër, Cebren është një nga projektet kyçe kryesore historike.

Këtë vit për herë të parë pas 14 tenderëve të pasuksesshëm kemi një ofertues që ka kaluar filtrin e parë”, tha Kovaçevski para panelit.

“Pjesa e tretë e investimeve ka rëndësi kyçe jo vetëm për pavarësinë ekonomike, por edhe për progresin ekonomik të vendit”, potencoi kryeministri.

Ato i referohen përmirësimit të rrjetit të shpërndarjes dhe transmetimit të energjisë elektrike nëpërmjet lidhjes kufitare me të gjitha vendet e rajonit.

Ministri i Ekonomisë, Kreshnik Bekteshi, tha se Qeveria ka një vendosmëri strategjike për të përmirësuar diversifikimin në furnizimin me gaz natyror.

 Sipas tij, vendimi i Qeverisë për dhënien e pëlqimit për investimin në Terminalin LNG të Aleksandroupolis nga ana e SHA  RNE , si dhe për linjën e interkonjeksionit me Republikën e Greqisë, ndërtimi i së cilës pritet të fillojë në qershor 2023 dhe të përfundojë në 2025.

 Dy ndërlidhjet e mbetura, me Serbinë dhe me Kosovën, janë në fazën e hartimit të dokumentacionit të projektit, pra studimit të fizibiliti dhe vlerësimit strategjik të ndikimit në mjedis.

 “Gjithashtu, me nënshkrimin e Marrëveshjes për Lidhjen Ndërsistemore për furnizimin dhe shpërndarjen e gazit në pikën e interkonjeksionit Qustendil-Zhidilovo ndërmjet GA-MA SHA dhe Bulgar-trans-gaz EAD në fund të vitit të kaluar, u bë e mundur për Maqedoninë e Veriut të furnizohet nga më shumë burime gazi përmes Bullgarisë.

 Arritëm të rrisim kapacitetin aktual të gazsjellësit me Bullgarinë, gjë që liroi kapacitete shtesë për përdorim nga më shumë furnizues dhe diversifikim të burimeve tona të furnizimit, si dhe përdorimin e të gjitha burimeve aktualisht të pranishme në tregun e gazit natyror në Republikën e Bullgarisë. Kjo marrëveshje zvogëlon varësinë e vendit nga gazi rus”, tha Bekteshi.

 Sipas tij, nëse realizohet plotësisht Plani Nacional për gazifikimin e plotë të vendit dhe lidhjen e tij me fqinjët, sigurisht që ekziston mundësia që Maqedonia të bëhet qendër energjetike dhe të gëzojë përfitimet e eksportit të gazit natyror në vendet fqinje.

 Drejtori i përgjithshëm i SH.A. EMV, Vasko Kovaçevski, tha se SH.A. EMV ka filluar zbatimin e projekteve të tranzicionit energjetik në vitin 2019 ,pra transformimi energjetik, por se kriza energjitike ndodhi ndërkohë.

 Përkundër kësaj, siç tha Kovaçevski, është në proces realizimi i 12 projekteve nga SHA EMV, të cilat do të sjellin kapacitet të instaluar prej 1760 MW, që është më shumë se kapaciteti ekzistues i instaluar i kapaciteteve aktuale të EMV, për momentin 1420 MW.

“Në vitin 2019 SHA EMV bleu dhe vuri në funksion termocentralin KOGEL 30 MW, në prill 2022 u vu në provë Fotocentrali 10 MW Oslomej-1, po zhvillohet procedura për ndërtimin e një termocentrali tjetër diellor 10 MW në Oslomej. , dhe në dy termocentrale fotovoltaike prej 50 MË secili ose gjithsej 100 MW në Oslomej, si Partneritet Publiko-Privat.

 Në REK Manastir do të ndërtohen gjithsej katër termocentrale fotovoltaike prej 280 MW, po ashtu në vendin e minierave të vjetra, në REK Manastir do të ndërtohet termocentrali me gaz kogjenerues prej 250-400 MW dhe do të zëvendësojë dy blloqe të termocentralit. dhe është duke u ndërtuar edhe tubacioni i ngrohjes nga REK Manastir deri në Manastir, Novaci dhe Mogillë, i cili do të sigurojë ngrohje për institucionet dhe banorët në të tri komunat.

Është e rëndësishme të thuhet se SHA EMV ka dhënë me qira 10% të kapacitetit të gazit të lëngshëm në terminalin e gazit në Aleksandropoli, Greqi, pra 550 milionë m3 gaz të lëngshëm në vit për një periudhë 15-vjeçare.

 Në fund është procedura pas thirrjes së qeverisë për përzgjedhjen e një kompanie që do të ndërtojë hidrocentralin e Çebrenit, në Partneritet Publiko-Privat me SHA EMV: Po zhvillohen aktivitete për kompletimin e kapacitetit të instaluar të Fazës së Dytë të Parkut me Erë Bogdanci, me shtimin e turbinave shtesë, me fuqi të instaluar 14MË. Është duke u zhvilluar një procedurë në fazën e tretë të rivitalizimit të hidrocentraleve, me një investim prej 28 milionë euro”, tha drejtori i SHA EMV.
 

Kryetari i Komisionit Rregullativ për Energji, Marko Bislimoski, tha se ata që do të ndërtojnë termocentrale fotovoltaike dhe ata që tashmë i kanë ndërtuar ato do të duhet të vendosin bateri për ruajtjen e energjisë elektrike, kështu që do të mund ta shfrytëzojnë energjinë nga dielli gjatë natës dhe njoftoi risinë e përdorimit të baterive magazinuese në ndërtimin e termocentraleve fotovoltaike.

“Bateritë për ruajtjen e energjisë janë në fakt një përmirësim strategjik i investimit. Në një kohë kur tranzicioni energjetik mori vrull për shkak të krizës energjetike dhe ne e barazojmë interesin për investimet e rinovueshme në vend me El Dorado, bateritë do të rrisin vlerën në përdorim të këtyre termocentraleve dhe do të sigurojnë që të ketë energji elektrike në orët kur nuk ka diell. Bateritë do të jenë pjesë e investimeve jo vetëm për termocentrale të reja, por edhe për termocentrale të përhershme.

Ekonomitë e botës dhe të Evropës po ecin drejt saj. Ne jemi flamurtarët e Diellit. Nëse REK Manastir ishte një nga shtyllat ekonomike që na solli pavarësinë, sot Dielli forcon shtetësinë. “Pavarësia energjetike, si kurrë më parë, po dëshmohet të jetë e vetmja mburojë e padepërtueshme në kohë lufte”, tha Bislimoski.

 Profesor Anton Çaushevski tha se kriza energjetike në Evropë dhe në vendin tonë solli një mësim unik se vetëm vendet që kanë prodhim më të madh vendas mund t'i përballojnë më pa dhimbje të gjitha sfidat e jetës ekonomike dhe të biznesit.

“Në atë drejtim, sistemi ynë energjetik në vitin e kaluar kishte për qëllim sigurimin e përshtatshmërisë së kapaciteteve ekzistuese termoenergjetike dhe hidroenergjetike, si dhe ndërtimin intensiv të teknologjive nga burimet e ripërtërishme të energjisë. Natyrisht, për sigurimin afatgjatë të një sistemi të qëndrueshëm energjetik është i domosdoshëm ndërtimi i objekteve të reja hidrocentrale dhe gazit me ndërtim të vazhdueshëm dhe teknologji të BRE-ve”, tha profesor Çaushevski.

Kryetari i Asociacionit  së Energjisë të Maqedonisë, prof. Dr. Koço Angjushev tha se burimet e ripërtërishme të energjisë janë e ardhmja në energji, është një fakt dhe një trend dhe drejtim i pranuar globalisht.

“Nga termocentralet nga burimet e ripërtërishme, më të njohurit në vendin tonë janë ato fotovoltaike, pra prodhimi i energjisë elektrike nga dielli dhe po ndërtohen me shpejtësi. Termocentralet diellore janë një nga objektet prodhuese që renditen në Strategjia e Energjisë deri në vitin 2040 dhe është mirë që janë investuar, por ajo Strategji duhet rilexuar me kujdes, thotë se investimet në burimet e ripërtërishme  duhet të jenë të planifikuara dhe strategjike.

Domethënë të investohet në termocentrale diellore, termocentrale me erë, biogaz, ujë etj.

Arsyeja është se një burim i ripërtërishme  krijon një përqendrim të energjisë elektrike në të njëjtën periudhë kohore në të gjitha termocentralet. Prandaj duhet të ketë diversifikim, në mënyrë që të mos ketë mbivendosje të plotë të prodhimit.

Dhe kur të fillojë rritja e prodhimit nga burimet e ripërtërishme dhe shfaqja e sasive të mëdha të energjisë në sistem, shteti duhet të ketë një përgjigje të gatshme, e cila duhet të përgatitet që tani.

Është ndërtimi i Cebren-it, futja e sistemeve të baterive për ruajtjen e energjisë elektrike dhe si qasja më inovative – të shndërrohet energjia e tepërt në hidrogjen dhe të ruhet si e tillë”, shtoi Angjushev në fjalimin e tij.